Piše: Irena Vasić-Dobrić
Iako je u BiH već godinu dana na snazi moratorij na zapošljavanje novih uposlenika u javnoj upravi na svim nivoima vlasti, prema podacima Agencije za statistiku BiH, u 2107. godini primljena su nova 532 uposlenika.
U situaciji kada javna potrošnja u BiH izmiče kontroli i kada su zbog toga mogući makroekonomski poremećaji, BiH nastavlja gomilati preglomazni birokratski aparat i to najčešće na najvišim nivoima vlasti.
I umjesto da se sa reformom javne uprave počne od vrha države prema dnu, kao što se to radi u većini evropskih zemalja, u BiH se nažalost krenulo „naopačke“, od nivoa lokalnih zajednica sa 20.000 zaposlenih, pa do državnih institucija vlasti, gdje je zapošljavanje birokratije poprimilo „epidemijski oblik“ i gdje je trenutno uposleno 23.058 službenika.
U Republici Srpskoj u 64 lokalne zajednice ima ukupno 6.500 zaposlenih u javnoj upravi. Većina lokalnih zajednica će morati da se riješi viška zaposlenih u administraciji najkasnije do 30. juna 2019. u skladu sa novim Zakonom o lokalnoj upravi i samoupravi RS. Prema riječima Ljubiše Ćosića, predsjednika Saveza opština i gradova RS, ovim Zakonom je propisano da gradska ili opštinska administracija na 1.000 stanovnika može imati tri zaposlena, ne uključujući funkcionere i radnike u oblasti zaštite od požara i i to važi za sve opštine u RS preko 5.000 stanovnika.
„Procjene su da je od ovih 6.500 zaposlenih u jedinicama lokalne samouprave u RS, njih oko 1300, odnosno 20 posto višak. Mi ne bježimo od rezova u zapošljavanju, ali nije realno očekivati da ćemo krenuti u masovna otpuštanja, niti se kompletan proces može okončati do kraja juna 2019. godine. Stoga ćemo Ministarstvu uprave i lokalne samouprave RS uputiti zahtjev da se prolongira rok o smanjenju zaposlenih u javnoj upravi RS na sljedećih pet godina. Višak zaposlenih u jedinicama lokalne samouprave rješavaće se kroz odlazak radnika u penziju i preraspodjelom unutar opštinskih administracija“, kaže Ćosić.
Čosić je ujedno i načelnik opštine Istočno Novo Sarajevo, koja ima ukupno 69 zaposlenih na 15.000 stanovnika. Prema novom Zakonu, višak je 19 zaposlenih.
„Jedan broj zaposlenih u Opštini odlazi u penziju do 2020. godine, pa ćemo izvršiti preraspodjelu i na njihova mjesta primiti ove koji su sada višak. Međutim, nelogično je da se u reformu smanjenja javne uprave u BiH krenulo od lokalnih zajednica, umjesto od državnog nivoa. Poređenja radi, jedna Estonija ima oko 2 miliona stanovnika i svega 350 službenika u svim ministarstvima“, kaže Ćosić.
Od 64 lokalne zajednice u RS, samo Prijedor i Laktaši nemaju prekomjeran broj zaposlenih. Prema riječima Dragana Kelečevića, šefa Službe za lokalni razvoj opštine Laktaši, osim 4 funkcionera imaju ukupno 110 zaposlenih, od čega je njih 103 na neodređeno vrijeme i 7 na određeno.
„Na području opštine Laktaši ima 34.210 stanovnika, što znači da broj zaposlenih na neodređeno vrijeme ne može biti veći od 102. Obzirom da je trenutno 103 zaposlenih na neodređeno vrijeme, višak od jednog zaposlenog biće regulisan u ovoj godini, odlaskom službenika koji ispunjava uslove za penziju“, kaže Kelečević.
Prema novom zakonu opština Trebinje ima višak od 171 zaposlenih, a opština Gacko 127 prekobrojnih u administraciji. Među gradovima najveći broj prekobrojnih radnika je u Banjoj Luci, sa 732 zaposlena u gradskoj administraciji, na čije plate se izdvaja 37 miliona KM ili gotovo trećina budžeta. Pošto Banja Luka ima 190.000 stanovnika, prema novom Zakonu o lokalnoj samoupravi RS, u gradskoj administraciji treba biti 570 zaposlenih, pa je njih 162 višak.
U Federaciji BiH na snazi je Zakon o principima lokalne samouprave u FBiH donesen još 2006. godine. Prema riječima Vesne Travljanin, direktorice Saveza gradova i općina FBiH, status uposlenih u jedinicama lokalne samouprave u FBiH regulisan je Zakonom o državnoj službi FBiH, Zakonom o namještenicima u organima državne službe u FBiH i Zakonom o radu FBiH.
„Savez općina i gradova FBiH je još 2011. godine izradio tekst Zakona o zaposlenicima u organima lokalne samouprave u FBiH. Ovaj tekst zakona prošao je u formi nacrta na Predstavničkom domu Parlamenta FBiH, ali je dalja procedura izostala“, kaže Travljanin.
U Savezu nemaju podatak, koliko je ukupno zaposlenih u javnoj upravi u lokalnim zajednicama u FBiH, mada prema nezvaničnim podacima ima oko 13.500 zaposlenih. Kako dalje navodi Travljanin, prema Zakonu o organizaciji organa uprave u FBiH i Zakonu o o principima lokalne samouprave u FBiH, jedinice lokalne samouprave u FBiH, kao organi vlasti, dužne su imati pravilnik o sistematizaciji radnih mjesta.
„Koliko je nama poznato, ovu zakonsku obavezu ispunjavanju sve općine i gradovi. Jedinice lokalne samouprave u FBiH broj uposlenika planiraju prema potrebama i raspoloživim budžetskim mogućnostima i ne postoji zakonsko ograničenje u ovom pogledu“, tvrdi Travljanin i dodaje da je moratorij na zapošljavanje u organe uprave u FBiH i dalje na snazi.
Prema riječima Senaida Memića, načelnika općine Ilidža, reforma javne uprave u BiH je jedan od strateških ciljeva, ali zbog postojećih zakonskih propisa je komplikovana i spora. Općina Ilidža ima ukupno 234 uposlenih, na čije se bruto plaće godišnje izdvaja 6,9 miliona KM iz budžeta, koji iznosi 33,3 miliona KM.
„Trenutno, u općini Ilidža ima 68.328 stanovnika, pa možemo reći u smislu sistematizacije, da čak i prema kriterijima propisanim članom 67. stava Zakona o lakalnoj samoupravi RS, Općina ima odgovarajući broj uposlenika“, kaže Memić.
Osim što je u proteklih desetak godina za reformu javne uprave u BiH potrošeno blizu pet miliona eura, nije se uradilo gotovo ništa što bi dalo vidljive rezultate, a ponajmanje uspostavljanje jedinstvenog registra zaposlenih u javnoj upravi u BiH.
