U periodu od 2016. do početka 2018. godine kompanije i druge organizacije u Republici Srpskoj (RS) na Banjalučkoj berzi ukupno su izmirile obaveza i naplatile potraživanja u iznosu od 416 miliona, potvrđeno je za Poslovne novine na Banjalučkoj berzi.

Ovo su rezultati sedam multilateralnih kompenzacija u ovom entitetu koje su sprovedene u proteklim godinama.

Dok u RS-u kompanije na ovaj način na jednom mjestu mogu “izravnjati“ mnoge račune, to u većem entitetu Federaciji BiH još uvijek nije moguće. Naime, nedostaje zakonska regulativa.

Multilateralna kompenzacija je način kompenzovanja, tj. “prebijanja” obaveza i potraživanja između učesnika koji su prijavili svoje obaveze u sistem, pri čemu učesnici ne moraju biti istovremeno u dužničko-povjerilačkom odnosu, ali imaju potraživanja i obaveze prema najmanje jednom od učesnika u multilateralnoj kompenzaciji.

Sistem omogućava učesnicima da kompenzuju obaveze i potraživanja, a učesnici sistema su svi subjekti uključeni u budžetski sistem, privredna društva, banke, osiguravajuća društva, mikrokreditne organizacije, agencije, sportska društva, poduzetnici, poljoprivredna gazdinstva i druga pravna lica koja obavljaju poslovanje posredstvom bankovnih računa.

Na ovaj način smanjuje se nelikvidnost privrede, te se aktivno doprinosi stvaranju povoljnijeg ekonomskog ambijenta.

Kako navode iz Banjalučke berze, tokom 2016. godine sprovedene su dvije multilateralne kompenzacije, u prošloj godini četiri, a u tekućoj jedna.

„U 2018. godini je u januaru sprovedena prva od četiri planirane multilateralne kompenzacije. Ukupno je kompenzovano 27.556.789 KM obaveza i potraživanja“, istakli su za Poslovne novine iz Banjalučke berze.

Konačni rezultati ove multilateralne kompenzacije, objavljeni na Banjalučkoj berzi, pokazuju da je 701 učesnik na ovaj način „prebio“ međusobne dugove. U izvještaju se navodi da su, osim Ministarstva finansija RS-a, javnih preduzeća, zdravstvenih ustanova, privrednih subjekata za proizvodnju, usluge, trgovinu, komunalnih firmi, obaveze i potraživanja „izravnjale“ i pojedine općine.

Od većih kompanija u multilateralnoj kompenzaciji učestvovali su Sarajevo-osiguranje (Podružnica Banja Luka), Alumina, Wiener osiguranje, Nestro Petrol, NLB Banka i drugi.

Iako je Privredna komora Kantona Sarajevo još 2014. godine uputila inicijativu premijeru Federacije BiH i Ministarstvu finansija za donošenje zakona o multilateralnoj kompenzaciji, u ovom entitetu tog zakona još uvijek nema.

“Na Sarajevskoj berzi se ne sprovode multilateralne kompenzacije kao što je to slučaj na Banjalučkoj berzi. Razlozi za ovo je nepostojanje zakonske regulative koja reguliše oblast multilateralnih kompenzacija kao što je to slučaj u drugom bh. entitetu. Uvođenje ovog instituta u FBiH bi bilo korisno sa aspekta smanjenja nelikvidnosti u privredi, ali samo kao privremena mjera“, naveli su iz Sarajevske berze (SASE) za Poslovne novine.

Kako su dodali, jedino dugoročno rješenje problema je finansijska disciplina i uredno izmirivanje svih obaveza.

„Sarajevska berza je Vladi FBiH ponudila saradnju na polju uspostave sistema za obavljanje multilateralnih kompenzacija i ostaje otvorena za svaki vid saradnje na ovom polju”, zaključili su iz Sarajevske berze.

Rezultati multilateralnih kompenzacija u RS-u po godinama:

2016. godina – 192.820.215 KM

2017. godina – 195.635.042 KM

2018. godina – 27.556.789 KM